به نقل از «جماران»

بازخوانی صلح؛ به مناسبت بیانیه ایران و عربستان

تاریخ انتشار: ۱۷ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۴۷۰۴۶۸

سال ششم هجری ، پیامبر (صل الله علیه وآله و سلم) جهت انجام فریضه حج به همراه یاران ، اصحاب و عشایر از مدینه خارج و به سوی مکه رهسپار شد . وقتی سران قریش با خبر شدند به مقابله برخاستند تا مانع از ورود مسلمانان به مکه شوند . در این هنگام پیامبر دستور توقف فرمود و در منطقه ای به نام «حدیبیه» اتراق کرد . همان پیامبری که در طول 23 سال پیامبری ، بیش از ده ها جنگ اعم از « غزوه »  و «سریه» با مشرکان و کفار داشت در این مرحله با توجه به اوضاع و شرایط زمانی و مکانی ، سخن از صلح زد و با دشمن دیرینه خویش وارد مذاکره شد و این مذاکره در نهایت منتهی به آشتی با دشمن دیرینه  و مشهور به « صلح حدیبیه » گردید .

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

پیامبر در این پیمان  تاریخی در واقع به خاطر رسیدن به مصالح اهم از یک سری اصول مهم و مسلم اسلامی به طور موقت چشم پوشید که جا دارد در آن دقت و تامل بیشتر شود . هنگام انعقاد این قرارداد ، امیرمومنان علی (علیه السلام) مُنشی متن بود . پیامبر به ایشان فرمود که در آغاز کلمه ی « بسم الله الرحمن الرحیم » بنویسد . اما سُهیل بن عَمرو  نماینده ی مشرکان گفت : ما خدای رحمان و رحیم را نمی شناسیم ، باید « باسمک اللهم » بنویسید که خدای مشرکان است . علی به دستور پیامبر ، باسمک اللهم نوشت . بعد خواست در متن صلحنامه ، اسم مبارک پیامبر را به عنوان « محمد رسول الله » آورد ، سهیل گفت : ما تو را به عنوان فرستاده ی خدا قبول نداریم . بلکه تو فقط محمد پسر عبدالله هستی . باز به دستور پیامبر ، در متن قرارداد ، « محمد بن عبدالله » جایگزین « محمد رسول الله » شد ( . بحارالانوار ، ج20 ، ص 352 .)

تا اینجا رسول گرامی اسلام (ص) در ظاهر از دو رکن اصول دین ، یعنی « توحید » و « نبوت » عقب نشینی کرد و به دشمن امتیاز داد، علاوه در بند دوم صلحنامه نیز نوشته شد : هرگاه فرد یا افرادی از قریش به مسلمانان پیوستند ، پیامبر موظف است آنها را به مشرکان تحویل دهد ، اما اگر فردی از مسلمانان به قریش پناهنده شد ، مسلمانان حق استرداد او را ندارند . این هم امتیاز سومی بود که از جانب رهبر مسلمانان به مشرکان داده شد ودر ظاهر با اصل « الاسلام یَعلو ولا یُعلی علیه » منافات داشت .

جالب است در این هنگام خبر آوردند که ابو جندل پسر سُهیل به لشکر اسلام پیوسته و مسلمان شده است .سهیل خطاب به پیامبر گفت  این اولین مورد است و باید به آن عمل کنید . حضرت ابو جندل را به پدرش تحویل داد . او فریاد کرد و از پیامبر یاری طلبید ، اما حضرت ابوجندل را دلداری داد و توصیه فرمود که به خاطر اسلام و مسلمانان این مصائب و مشکلات را متحمل شود .( همان ، ص 368 .)

امام علی (علیه السلام) که در اغلب جنگ ها و نبردهای سنگین کنار پیامبرحضور داشت و چند بار هم به شدت مجروح شده بود، در این ماجرا مطیع محض بود و هرچه پیامبر می فرمود، او می نوشت، اما بعضی افراد ظاهرنگر ، تند مزاج  و سوپر انقلابی که چندان سابقه ی خوشی نداشتند و در هیچ جنگی هم شرکت نکرده و حتی قطره ی خونی در راه اسلام از دماغشان ریخته نشده بود ، ناگهان غیرتی و کاسه داغ تر از آش شدند و زبان به اعتراض گشودند و فریاد وا اسلاما سردادند که چرا پیامبر از این همه اصول عقب نشینی کرده و عزت اسلام و مسلمانان را به تاراج برده است؟!   پیامبر در اینجا سه امتیاز مهم به دشمن داد و بدون اینکه حتی یک  امتیازی بگیرد و  در ظاهر این قرارداد به قول امروزی ها کاملا « برد –  باخت » بود نه « برد – برد »  اما رسول خدا (ص) هرکدام از مخالفان  را به اندازه درک و فهم شان جوابی داد و آرامشان کرد ..  ( همان ، ص 368 .)

در مدت کوتاهی نتایج مثبت این معاهده ی به ظاهر برد – باخت آشکار شد :

1- حملات ، هجوم ها ، تحرکات و توطئه های داخلی و خارجی قریش متوقف گردید .

2- مسلمانان از ناحیه دشمن خیالشان راحت شد و به آرامش نسبی دست یافتند .

3- زمینه برای ترویج و تبلیغ اسلام در نقاط دیگر فراهم آمد .

4- ارتباط میان توده مردم قریش و مسلمانان سبب ترویج بیشتر اسلام در میان مشرکان گردید .

5- جوانان قریش تحت تاثیر آداب و رسوم و اخلاق اسلامی مسلمانان به ویژه برخوردهای محبت آمیز پیامبر قرار گرفتند و فوج فوج به اسلام گرویدند . ( مکاتیب الرسول ، احمدی میانجی ، ج 3 ، ص 94 .)

البته روشن است  قرار داد به این عظمت  و تعیین کننده ، به احتمال قوی  پیامد های مثبت در بُعد اقتصادی  هم  داشته و موجب رونق روابط تجارتی میان طرفین و بهبود وضعیت معیشتی مردم نیز شده است لیکن مورخان از این جهت غفلت کردند و این نکته جای تحقیق  مضاعف دارد.

از مجموع گزارش های  مورخان برمی آید جوانان بسیاری از قریش به پیامبر پناهنده می شدند و پیامبر نیز طبق قرارداد حدیبیه ، آنها را به قریش تحویل می داد. وقتی اینها برمی گشتند به اَشکال گوناگون موجب دردسر مشرکان می شدند که شرح و تفصیل آن در کتب تاریخی آمده ، تا این که سران قریش به ستوه آمدند ، مجبور شدند و خود پیشنهاد کردند تا  بند دوم صلح حدیبیه ملغی شود و پیامبر هم قبول کرد . در اهمیت این معاهده همین بس که در تایید آن، آیه « انا فتحنا لک فتحا مبینا » نازل گردید . علاوه در فوائد این صلح، امام صادق (ع) نیز فرمود :" ما کانت قضیه اعظم برکه منها" . هیچ حادثه ای در زمان پیامبر پر برکت تر از صلح حدیبیه نبود  . ( بحار ، ج 20 ، ص 363 . )

  حضرت آیت الله سبحانی ( مدظله العالی) در کتاب ارزشمند « فروغ ابدیت » بعد  از گزارش این واقعه تاریخی  و پیامدهای مثبت آن می نویسد: علت آنکه پیامبر زیر بار این پیمان رفت و حاضر شد  لقب « رسول الله » را از متن آن بردارند و پیمان را مانند پیمان های دوران جاهلیت با لفظ « بسمک اللهم » آغاز کنند ، همه برای حفظ صلح و برقراری امنیت در محیط عربستان بود...با این که پیامبر ضربه های  سنگینی از قریش دیده بود  مع الوصف  قلب او پر از عواطف بشر دوستانه بود ، حتی جهت تحقق این صلح با بعضی از اصحاب خود که مخالف بودند درگیر شد. ( فروغ ابدیت ، ج2 ، صص 595 و 599 )

از این رخداد تاریخی و سیره پیامبر و ائمه (علیهم السلام) استفاده می شود:

1.  به خاطر رعایت مصالح اسلام و مسلمین ، می توان به گونه موقت از اصول چشم پوشی کرد و لو این که آن اصول «توحید و نبوت» باشد ؛ همین طور به دشمن امتیاز داد ، بدون این که از او امتیاز گرفته شود.

2.این عقب نشینی هرگز  به معنای تسلیم و ترس نیست بلکه عین شجاعت ، عقلانیت ، درایت ، مدیریت   و به نوعی یک تاکتیک است  ، چنانکه مذاکره و گفتگو با دشمن قسم خورده نیز نمی تواند همیشه مساوی با ذلت ، خود باختگی  و علامت وابستگی باشد.

3. این که امام خمینی فرمود:  «حکومت، شعبه ای از ولا یت مطلقه رسول الله (ص)  و یکی از احکام اولیه اسلام است و مقدم بر تمام احکام فرعیه حتی نماز ، روزه  و حج است »  (صحیفه ، ج20، ص170) و در صورت تزاحم  ، حکومت می تواند مصالح و منافع مردم را مقدم دارد و حکم به تعطیلی موقت حج کند،  شاید به همین سیره پیامبر و اصل رعایت مصلحت اسلام و مسلمین بر می گردد ، چون حکومت و نظام اسلامی فی نفسه و قطع نظر از مصالحِ امت و اداره بهینه مردم موضوعیتی ندارد.

4. تشخیصِ مصداق و موضوع  از حیث شرایط ، موقعیت زمانی و مکانی و این که چه کسانی برای اجرای این گونه گفتگو ها و مذاکرات و انعقاد قرار داد ها  انتخاب شوند بسیار مهم و سرنوشت ساز است. در بیانیه امروز وزرای ایران و عربستان ، مبنی بر فعال سازی موافقت نامه های سال های 1377 و 1380 پیرامون همکاری ها در زمینه:  امنیت ،  اقتصاد ، تجارت ، سرمایه گذاری ، فناوری ، علوم ، فرهنگ ، ورزش و جوانان نشان از درایت ، خلاقیت  و اشراف مسئولان امور خارجه دیروز و امروز نسبت به مسائل حساس کشور و منطقه دارد.  

بنابر این  جمهوری اسلامی  با الهام از فقه حکومتی  و به خاطر دست یابی به مصالح اهم و ترمیم و بهبود  وضعیت بد معیشتی مردم  ، البته با کارگزاران قوی  ، با تجربه ، متخصص و کارکُشته می تواند به طور موقت از امور مهمِ دیگر چشم پوشی کند یا به تعبیر شهید مطهری: «به خاطر مصلحت بزرگتر از مصلحت کوچکتردست بردارد.» ( اسلام ومقتضیات زمان،ج2،ص86 )  و با نرمش قهرمانانه ، تعامل سازنده  و یا هر عنوان انتزاعی دیگر با همه کشورها حتی با آمریکا رابطه داشته باشد که در فقه به آن ،  باب « تزاحم» و یا باب « ترجیح اهم به مهم» گفته می شود ؛ در ضمن  فراموش نکنیم  امروز پس از 44 سال ارتباط ما با آمریکا  بیقین « رابطه گرگ و میشی » نیست ، بلکه به « رابطه گرگ و پلنگی » بیشتر شباهت دارد و نباید  ایران و نظام اسلامی  را دست کم گرفت و ناخواسته خود را حقیر و منفعل نشان داد.

امید است به برکت ماه مبارک رمضان امسال  ،  ماه آرامشِ روحی ، روانی و آسایش جسمی  و  به مقام ، منزلت و عظمت امام حسن مجتبی علیه السلام  ،  امام صلح ، سلامتی و سعادت که  امروز ، روز میلاد اوست  و البته ایشان هم به خاطر صلحش مورد کم لطفی بعضی افراطیون زمان خویش با اتهام « مُضًل المؤمنین »  قرار گرفت  ، مسئولان تدبیری بیاندیشند تا مصلحت ، آرامش ، امنیت روحی ، روانی ، اقتصادی  و معیشتی مردم بر همه چیز اولویت داشته باشد و روشن است  « مهار تورم و رشد تولید » هرگز با شعار ، نصب بنر ، پلاکارد ، نوشتن  سربرگ  محقق نمی شود، بلکه لوازم ، مقتضیات و هزینه های خاص خودش را می طلبد و باید آنها  را بدرستی تشخیص داد و عمل کرد.

17 فروردین 1402 برابر 15 رمضان 1444

منبع: جماران

کلیدواژه: زلزله ترکیه و سوریه صلح روابط ایران و عربستان صلح امام حسن صلح حدیبیه بیانیه وزرای خارجه ایران و عربستان زلزله ترکیه و سوریه رسول الله

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.jamaran.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جماران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۴۷۰۴۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

رسانه‌های جهان اسلام باید به خوبی خروش عواطف انسانی در حمایت از مردم غزه را به تصویر بکشند

حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمدسعید آزاد موسوی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه استان‌های خبرگزاری تقریب، با اشاره به حمایت دانشجویان دانشگاه‌های مختلف اروپایی و آمریکایی از مردم مظلوم غزه اظهار داشت: این حمایت‌ها نشان‌ می‌دهد که تفکر عمومی مردم به این مسئله معطوف شده که به هیچ عنوان دستگاه‌ها و ساختارهای بین‌المللی پاسخگو نیستند و تنها راه، استفاده از دیپلماسی عمومی و مردمی است تا تبدیل به یک جریان فراگیر در راستای حمایت از مردم باشد.

وی تصریح کرد: هم اکنون اگر عقلای غرب بخواهند به صورت عاقلانه حرکت کنند باید به دیپلماسی مرذمی توجه کنند و خواسته آنان را اجابت و مسیر توقف کشتار مردم مظلوم غزه را فراهم کنند.

مدیر مرکز اسلامی آذربایجان‌غربی گفت: اما اگر به صورت عاقلانه حرکت نکنند باعث افتضاح بیشتر ساختارهای بین‌المللی شده و شاید حرکت‌های مردمی آینده بسیار بنیان‌افکن باشد.

وی بیان کرد: از سوی دیگر این حرکت‌های مردمی نشان دهنده انسانی بودن مسئله غزه است و بی‌تردید انسان‌هایی که دارای وجدان‌های بیدار بوده و از فطرت خود محافظت کرده‌اند در مواجهه با این ظلم احساس مسئولیت کرده و حتی به عقیده آنها باید در حد یک ندا و یک حضور در مقابل این ظلم ایستادگی کنند.

حجت الاسلام والمسلمین آزادموسوی افزود: بر این اساس وظیفه و تکلیف مسلمانان سنگین‌تر شده است چون علاوه بر اینکه بشریت یک تکلیف انسانی و واحد در مقابله با این ظلم بر عهده دارند یک تکلیف مجزا نیز داشته و آن نیز حمایت از مسلمانان و اراضی آنها است.

وی بیان کرد: امید است رسانه‌های جهان اسلام بتوانند به خوبی خروش عواطف انسانی را به تصویر کشیده و مقدمه‌ای برای خروش جدی مسلمانان در اقصی نقاط دنیا شوند که نتیجه آن تحت فشار قرار دادن حکام ممالک اسلامی برای برخورد قاطع با رژیم صهیونیستی است.

انتهای پیام/